Her gün dişlerimizi görüyoruz; diş ipi kullanırken, dişlerimizi fırçalarken ve hatta evden çıkmadan önce aynada kendimize gülümserken. Peki, siz hiç tane dişiniz olduğunu kaç kontrol ettiniz mi?
Bir insanda kaç diş olduğunu belki de en son okuldayken veya dişlerinize tel takılmadan önce öğrenmiştiniz. Fakat ergenliğe girerken diş yapımız değişmeye, büyümeye ve yirmi yaş dişlerimiz de çıkmaya başlarken bir yetişkin olarak kaç dişiniz olduğunu bilmekte zorlanabiliriz.
Çocukluk döneminde, 20 tane süt dişimiz çıkar ve bu dişler yaş aldıkça 32 tane ikincil veya kalıcı dişe sahip oluruz. Kalıcı dişlerimiz, ağız sağlığının korunmasında farklı rollere sahiptir ve çeşitli doku türleri içerir.
Dişlerimizin yapısı ve ne yaptıkları hakkında edindiğimiz bilgiler, hayatımızın geri kalanında dişlerimizi sağlıklı ve temiz tutmamıza da yardımcı olacaktır.
Dişlerimizin yapı taşları nedir?
İnsan dişleri, belirli fonksiyonları yerine getirmek için birlikte büyüyen hücrelerin oluşturduğu diş dokusundan yapılmıştır. Her dişte dört farklı doku türü vardır. Bunlar yumuşak, hassas ve hatta kemikler kadar sert dokulardır. Bu dokulardan her birinin diş anatomisindeki rolü farklıdır ve her biri genel ağız ve diş sağlığımızın ayrılmaz bir parçasıdır.
1. Diş minesi
Diş mineniz bir nevi “muhafız” görevindedir, dişleri zararlı bakterilerden ve enfeksiyondan korur. Ayrıca, diş minesi vücutta bulunan en sert dokudur. Diş tacının en dış katmanını oluşturur. Bu sert madde, hassas sinir dokusunu kaplar ve dişlerinizi çiğnemeden dolayı oluşan baskıya dayanmasına yardımcı olur.
Diş minenizin ısısı da sıcak veya soğuk yiyeceklere bağlı olarak değişebilir ve aşırı ısı farklılıklarına bağlı olan ağrılı hislere karşı dişlerinizi genişleyerek veya büzülerek korur. Buz gibi bir gazlı içecek içerken herhangi bir ağrı hissettiyseniz, diş mineniz aşınmaya başlamış olabilir ve bu da soğuğa bağlı olan hislerin diş minenizin altındaki sinirlere sızmasına neden olur.
2. Pulpa
Pulpa, dişin en içinde bulunan yumuşak dokudur. Sinirlerden ve bağ dokusundan oluşan pupla, son derece hassastır ve ayrıca damarlar yoluyla dişin beslenmesine de yardımcı olur. Pulpa iki bölümden oluşur: Kök kanalı ve diş odacığı. Kan ve sinir sinyalleri kök kanalından geçerek diş odacığına gelir.
3. Dentin
Dentin (diş kemiği), diş minesinin altında yaşayan sert ve sarımtırak maddedir. Pulpayı çevreleyen dentin (diş kemiği), dişin yumuşak merkezini zararlı bakterilerden korumaya yardımcı olur ve dişlere doğal sarımtırak rengini verir. Diş minesi şekerli veya asitli yiyecekler nedeniyle aşındığı için diş kemiğini korunmasız bırakarak dişlerin daha sarı görünmesine neden olur. Buna rağmen günümüzde dişlerinizi beyazlatmak için aralarından seçebileceğiniz çeşitli yöntemler bulunmaktadır.
4. Sementum
İngilizce kökeni çimento kelimesinden gelen sementum, adından da anlaşıldığı gibi vücudunuzdaki kemikler kadar sert bir dokudur. Kireçlenmiş bir doku olan sementum, diş etlerinin içerisine oturarak diş kökünün en dış katmanını kapar ve dişlerin onarımıyla birlikte yeniden oluşumuna yardımcı olur. Ayrıca, sementum dişlerinizi çene kemiği içerisinde tutan dokudur.
Dişlerin adları/diş türleri
Kalıcı dişleriniz tamamen geliştiğinde, ağzınızda toplam 32 diş olur ve bunlar farklı gruplara ayrılır; kesici dişler, köpek dişleri, küçük azı dişleri, azı dişleri ve yirmi yaş dişleri.
Fakat insanlardaki diş sayısını bilmek, dişlerinizin yediklerinizi nasıl öğüttüğü, enfeksiyonla nasıl savaştığı ve ağız sağlığınızı nasıl koruduğu konusunun sadece bir kısmıdır. Her gruba hangi diş türleri girer ve bu dişleri ne için kullanırız?
1. Kesici dişler
Ayna karşısında kendinize kocaman gülümsediğinizde gördüğünüz ilk dişler kesici dişlerinizdir. Kesici dişleriniz hem alt hem de üst çenenizin ön tarafında dörder tane olmak üzere, ağzınızın tam ortasındaki dişlerdir. Her biri düz ve geniş görünümlüdür, ayrıca uçları keskin olduğu için en sevdiğiniz yemekleri kusursuz bir şekilde ısırmanıza da yardımcı olurlar.
2. Köpek dişleri
Keskin ve sivri görünümlerinden dolayı bu dişlere köpek dişleri denir. Üst ve alt çenenizde ikişer tane olan köpek dişleri, biftek ya da kızarmış ekmek gibi sert yemekleri daha rahat ısırmanıza yardımcı olur.
3. Küçük azı dişleri
Küçük azı dişlerinin üst yüzeyleri çıkıntılı ve düzdür. Görünüşleri azı dişlerine benziyor olsa da, küçük azı dişleri, azı dişlerine kıyasla daha küçük dişlerdir ve ağzınızın ön tarafına daha yakınken, azı dişleri arkada kalır. Sekiz tane küçük azı dişiniz vardır, bunlardan dördü üst çenede ve kalan dördü de alt çenededir. Dişlerinizin bu simetrisi yemekleri rahat bir şekilde çiğneyip küçük parçalara ayırmanıza yardımcı olur.
4. Azı dişleri
Ağzınızın arkasındaki büyük dişlere azı dişleri denir. Bütün diş türleri arasındaki en güçlü dişler azı dişleridir. Üst ve alt setlerde altışar tane azı dişi bulunur. En sert besinleri de “kaba kuvvet” kullanarak çiğnememize ve yutabilecek kadar küçük parçalara ayırmamıza yardımcı olurlar.
5. Yirmi yaş dişleri
İngilizcede bilgelik dişleri olarak bilinen yirmi yaş dişleri ne yazık ki bizleri daha bilge yapmasalar da toplamda dört tane olan bu dişler yaşlandığımızın bir belirtisi olarak çıkarlar. Bütün dişlerimiz çıktıktan sonra çıkan yirmi yaş dişleri, ağzımızın en arkasında olduğu için üçüncü azı dişleri olarak da bilinirler.
Bazen, yirmi yaş dişlerinin diş hekimi tarafından çekilmesi gerekebilir. Bunun nedeni, dişlerinize daha geniş bir alan sağlamak ve acı ve şişkinliği azaltmaktır. Eğer yirmi yaş dişleriniz çekilirse üzülmeyin, çünkü yirmi yaş dişleri neredeyse tamamen işlevsizdir ve bizlere vücutlarımızın zaman içerisinde nasıl evrildiğini gösterirler.
Bazılarımızın dişleri dental veya tıbbi nedenlerden çekilse de yetişkinlerin çoğunda 32 tane kalıcı diş bulunur. Yirmi yaş dişleri de bunlara dâhildir, ama diğer dişlere nazaran daha geç çıktıkları için ağrıya neden olabilirler. Yirmi yaş dişlerinizden dolayı ağrı çekiyorsanız, yirmi yaş dişlerinizi çektirme konusunda tavsiye almak için diş hekiminizle iletişime geçin.
Kaynak bağlantılar:
https://www.laurichdentistry.com/how-many-teeth-does-a-human-have/
https://www.healthline.com/health/how-many-teeth-do-adults-have
https://www.webmd.com/oral-health/picture-of-the-teeth#1
https://www.mainstreetsmiles.com/news-and-articles/how-many-teeth-do-children-have/
